Dịch tả lợn Châu Phi tuy không lây sang người nhưng chưa bao giờ là chuyện nhỏ. Dịch tả lợn Châu Phi (African Swine Fever – ASF) là bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, có khả năng lây lan rất nhanh và gây chết gần như 100% số lợn nhiễm bệnh. Dù không lây sang người, nhưng không vì thế mà chúng ta có thể xem nhẹ.
ASF phá hủy cả ngành chăn nuôi heo, ảnh hưởng nghiêm trọng đến kinh tế hộ gia đình, an ninh lương thực quốc gia và nguy cơ làm rối loạn chuỗi cung ứng thực phẩm. Tại Việt Nam, những đợt bùng phát dịch tả lợn Châu Phi đã từng khiến hàng triệu con lợn buộc phải tiêu hủy, thiệt hại hàng chục nghìn tỷ đồng.
Vậy vì sao dịch bệnh lại có thể bùng phát diện rộng, dù đã tiêu hủy lợn bệnh? Câu trả lời nằm ở quy trình tiêu hủy. Nếu thực hiện không đúng cách, tiêu hủy không còn là “biện pháp kiểm soát”, mà trở thành nguồn lây lan nguy hiểm vì Virus ASF rất bền vững, chúng tồn tại được nhiều tháng trong xác lợn, thịt, phân, nước tiểu, chúng có thể sống sót trong đất, môi trường nước, bùn, thức ăn thừa đến hàng trăm ngày nếu điều kiện thuận lợi, không bị tiêu diệt nếu không đun nấu hoặc xử lý bằng chất sát trùng chuyên biệt.
Tiêu huỷ sai cách sẽ dẫn đến 3 nguy cơ khiến dịch lan rộng, một số cách thức gọi là “sai cách” bao gồm:
1. Chôn lấp không đúng kỹ thuật
- Không lót đáy, không rắc vôi bột khử khuẩn → dịch ngấm ra đất, lan vào nguồn nước ngầm.
- Lợn chết nổi lên do mưa, cày xới hoặc động vật hoang dã đào bới → phát tán virus.
2. Thiêu hủy sơ sài hoặc vứt xác ra môi trường
- Mùi hôi, xác phân hủy thu hút côn trùng, chuột, chó hoang → trung gian lan bệnh.
- Người dân tự xử lý, vứt ra sông suối gây ô nhiễm diện rộng.
3. Tái sử dụng thịt lợn chết làm thức ăn chăn nuôi
Một số hộ chăn nuôi bất chấp hậu quả, dùng thịt bệnh trộn cám, nấu lại cho lợn khác ăn → tái bùng phát ngay tại địa phương.
Như vậy, tiêu huỷ như thế nào là đúng?
Để kiểm soát ASF, bắt buộc thực hiện nghiêm túc theo hướng dẫn của Cục Thú y – Bộ Nông nghiệp gồm các bước:
- Đào hố chôn sâu 1,5 – 2m, lót đáy bằng vôi bột.
- Rắc vôi bột và phun thuốc sát trùng (formalin, cloramin B...) trước – trong – sau khi chôn.
- Khu vực chôn lấp phải cách xa nguồn nước, dân cư, có biển cảnh báo và rào chắn.
- Không vận chuyển xác lợn chết qua địa bàn khác, không tái sử dụng.
Các cơ sở chăn nuôi cần báo ngay cho cán bộ thú y khi có lợn chết bất thường, tuyệt đối không tự ý xử lý.
Thông điệp từ người làm nghề Y Dược và giáo dục sức khỏe cộng đồng
Là những người đồng hành cùng sức khỏe cộng đồng, Golden Mouse tin rằng mỗi hành vi nhỏ trong xử lý dịch bệnh đều tạo nên hệ quả lớn. Khi không thể cứu sống một con vật, hãy xử lý cái chết của nó một cách có trách nhiệm. Vì đó là sự sống còn của cả Cộng đồng chăn nuôi, và niềm tin vào thực phẩm an toàn của hàng triệu người Việt.
Golden Mouse không nói để gây hoang mang. Golden Mouse viết để mọi người hiểu đúng, hành động đúng. Hãy chia sẻ nếu bạn cũng tin rằng: Bảo vệ Cộng đồng không bắt đầu từ những điều lớn lao, mà từ những hành động đúng – ngay cả khi không ai nhìn thấy. Chúc Bạn và Gia đình luôn bình an và mạnh khoẻ!
Người viết nội dung: Dược sỹ Đại học Huỳnh Kim Thoa
