Trong vài năm trở lại đây, mạng xã hội, đặc biệt là TikTok trở thành nơi lan truyền các nội dung liên quan đến y tế, chăm sóc sức khỏe với tốc độ chóng mặt. Không khó để bắt gặp những video chia sẻ mẹo chữa bệnh, hướng dẫn dùng thuốc, thậm chí chẩn đoán triệu chứng dưới danh xưng “Bác sỹ TikTok”.
Một mặt, đây là tín hiệu đáng mừng, nghĩa là người dân ngày càng quan tâm hơn đến sức khỏe, có nhu cầu tìm hiểu, chủ động tiếp cận kiến thức y khoa. Tuy nhiên, mặt trái của hiện tượng này chính là làn sóng “tự phong chuyên môn”, dẫn đến hậu quả khó lường nếu thông tin không đúng hoặc bị hiểu sai.
Khi nói đến nội dung gọi là “CHĂM SÓC SỨC KHOẺ” thì thật sự cần sự thận trọng vì hậu quả có thể xuất hiện ngay hoặc tiềm ẩn trong tương lại mà trong thời điểm chưa ai nhìn thấy được, bởi vì:
- Không phải ai mặc blouse trắng cũng là Bác sỹ thật sự
Một số nhân vật dùng hình ảnh blouse, thiết bị y tế, hoặc danh xưng “Bác sỹ” để tạo uy tín cá nhân, nhưng không công khai bằng cấp, đơn vị công tác, hoặc không thuộc hệ thống hành nghề hợp pháp. Họ dễ khiến người xem nhầm lẫn và đặt lòng tin mù quáng.
- Thông tin bị cắt xén, đơn giản hóa, thiếu nền tảng lâm sàng
Mạng xã hội chuộng nội dung ngắn, hấp dẫn, gây ấn tượng nhanh. Nhưng y khoa lại là ngành không cho phép diễn giải đơn giản. Ví dụ như một lời khuyên “uống chanh mật ong trị viêm họng” có thể hỗ trợ được cho người này nhưng lại là nguy cơ với bệnh nhân đang có bệnh lý viêm tiến triển loét đau dạ dày nếu lượng chanh trong một lần uống từ một trái.
- “Hiệu ứng đám đông” có thể áp đặt tâm lý
Nhiều video triệu view kèm bình luận tích cực tạo cảm giác “mọi người làm theo thì chắc là đúng”. Trong khi đó, mỗi người có tiền sử bệnh, cơ địa, nền tảng dùng thuốc khác nhau. Sự lan truyền không kiểm soát có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng, từ chậm trễ điều trị đến biến chứng không đáng có.
- Từ góc nhìn chuyên môn: Kiến thức y khoa cần bối cảnh và sự đánh giá cá thể hoá. Là những người trong ngành y dược, Chúng tôi hiểu rằng:
- Không có điều trị nào áp dụng chung cho tất cả. Mỗi chỉ định cần dựa trên chẩn đoán, xét nghiệm, bệnh sử và theo dõi sát.
- Việc dùng thuốc kể cả vitamin cũng phải có chỉ định hoặc huớng dẫn cụ thể. Một loại thực bổ sung phù hợp với người này nhưng có thể gây rối loạn chuyển hoá với người khác hoặc dư thừa ở người khác.
- Chăm sóc sức khỏe không chỉ là chữa bệnh, mà còn là hiểu đúng về phòng ngừa bệnh tái phát, xuất hiện thông qua chế độ ăn uống, nghỉ ngơi và lối sống, điều mà TikTok khó truyền tải đủ chiều sâu.
Người bệnh nên làm gì?
- Lắng nghe nhưng chọn lọc: Không phủ nhận giá trị truyền thông trên TikTok, nhưng cần tìm hiểu nguồn phát ngôn, kiểm tra bằng cấp, hoặc tra cứu từ các đơn vị y tế uy tín.
- Tham khảo nhưng không tự điều trị: Mọi thông tin trên mạng chỉ nên xem là gợi ý để thảo luận với chuyên gia, không thay thế cho chẩn đoán cá nhân hoá.
- Chọn nơi tư vấn y khoa có chuyên môn rõ ràng: Nhà thuốc đạt chuẩn, phòng khám, Bác sỹ có mã hành nghề, Dược sỹ tư vấn tại cơ sở chính thống luôn là lựa chọn an toàn hơn.
Lời kết: Khoa học không chạy theo xu hướng, sự phát triển của công nghệ giúp thông tin đến gần hơn với Cộng đồng, nhưng sức khỏe không thể phó mặc cho "trend". Điều đúng nhất là hiểu giới hạn của mạng xã hội, và hiểu sâu giá trị của tư vấn y tế chuyên môn.
Hãy là người xem thông thái, vì sức khoẻ của chính mình và người thân! Chúc Bạn và Gia đình luôn có một sức khoẻ tốt và bình an!
Người viết nội dung: Dược sỹ Đại học Huỳnh Kim Thoa
