Vì sao những người sống với nhau thường mắc cùng một loại bệnh?
Sống cùng nhau nghĩa là cùng chia sẻ không gian, cùng duy trì thói quen sinh hoạt, sở thích ăn uống, tác động đến tâm tư và trạng thái tinh thần của nhau. Vì vậy, thường ở cùng nhau sẽ có xu hướng mắc cùng một vài loại bệnh với lý do sau đây:
1. Lây truyền tác nhân nhiễm trùng trong hộ gia đình
Sống trong không gian kín và tiếp xúc gần thường xuyên làm tăng nguy cơ lây lan các tác nhân gây bệnh từ môi trường bên ngoài trong quá trình làm việc hoặc học tập.
2. Tiếp xúc môi trường trong nhà giống nhau
Các thành viên chia sẻ cùng không gian sống: Không khí, nước, vật liệu xây dựng, thiết bị, thú cưng…nên các yếu tố mắc phải dựa trên môi trường sống sẽ có xu hướng giống nhau, ví dụ:
- Ô nhiễm không khí trong nhà liên quan các bệnh: COPD, nhiễm khuẩn hô hấp và ung thư phổi.
- Bếp gas làm tăng NO₂ trong nhà ~4 ppbv (Science Advances, 2024) có nguy cơ tăng nguy cơ hen.
- Khói thuốc thụ động gây bệnh mạch vành, đột quỵ, ung thư phổi ở người không hút thuốc.
- Nhiễm chì từ sơn hoặc ống nước cũ ảnh hưởng thần kinh, hành vi ở trẻ nhỏ.
3. Hành vi và lối sống tương đồng
Người sống chung có thói quen ăn uống, vận động, nghỉ ngơi tương tự nhau. Nghiên cứu cho thấy nguy cơ đái tháo đường, tăng huyết áp, rối loạn lipid có xu hướng đồng xuất hiện ở các cặp đôi.
Bệnh lý chuyển hoá nói chung là các bệnh lý mà thói quen sinh hoạt ăn uống thúc đẩy có thể cao hơn cả yếu tố di truyền.
Cùng một chế độ ăn nên nếu ăn uống kém đa dạng sẽ dẫn đến thiếu các loại chất dinh dưỡng, vitamin, vi lượng giống nhau. Trong cơ thể sống, tất cả yếu tố glucid, lipid, protid, vitamin và vi lượng đều đóng vai trò quan trọng, dư hoặc thiếu điều gây ra các bệnh lý liên quan.
4. Chia sẻ hệ vi sinh cộng sinh
Các thành viên sống cùng nhà có hệ vi sinh vật đường ruột, da và miệng tương tự nhau, do tiếp xúc bề mặt, dùng chung vật dụng và thú cưng. Điều này có thể ảnh hưởng đến miễn dịch, chuyển hóa và nguy cơ mắc bệnh liên quan đến các vi sinh vật cộng sinh này.
Các cặp đôi có xu hướng kết hợp dựa trên tương đồng về chỉ số cơ thể, thói quen sống và yếu tố di truyền. Điều này cũng góp phần làm tăng khả năng cùng mắc các bệnh mạn tính.
Hành động khắc phục
- Giảm phơi nhiễm trong nhà: Thông gió tốt, ưu tiên bếp điện, cấm hút thuốc, kiểm tra nguy cơ nhiễm chì.
- Sàng lọc theo hộ: Khi một người mắc bệnh mạn, nên kiểm tra các thành viên khác.
- Phòng bệnh truyền nhiễm: Cách ly, vệ sinh tay và bề mặt cho đúng cách khi có thành viên có bệnh lý viêm nhiễm, tăng cường sức đề kháng cho tất cả các thành viên.
- Tăng cường sức khoẻ đồng bộ: Đa dạng thực phẩm, uống nước đủ và đúng cách, vận động thể dục nhẹ cùng nhau.
Như vậy, Chúng ta cùng hiểu rõ tầm quan trọng của việc giữ gìn không gian sống, rèn luyện thói quen sinh hoạt tích cực, ăn uống lành mạnh và hình dung rằng những điều này là bí quyết để đảm bảo tế bào hoạt động trơn tru, giảm stress cho tế bào và có một sức khoẻ tối ưu cho tất cả thành viên trong gia đình.
Người viết nội dung: Dược sỹ Đại học Huỳnh Kim Thoa
