VẮC XIN PHÒNG BỆNH
BẢN CHẤT
Vắc xin là những chế phẩm chứa kháng nguyên của chính vi rút gây bệnh đã được bất hoạt, giảm đi độc lực bằng nhiệt, bức xạ, hóa chất hoặc không thực sự chứa kháng nguyên mà sử dụng véc vơ vi rút (vắc xin véc tơ) được đưa vào cơ thể để tạo cho cơ thể khả năng đáp ứng miễn dịch, được dùng với mục đích phòng bệnh. Vắc xin được ví như “đội quân” trong các cuộc diễn tập cho cơ thể “rèn luyện” cách đánh nhau với một loại “quân địch” cụ thể.
Có thể xem việc dùng vắc xin như công việc huấn luyện, chuẩn bị trước cho hệ miễn dịch các phương án đánh địch, sẵn sàng chiến đấu một cách nhanh, mạnh và hiệu quả nhất khi “kẻ thù” là mầm bệnh thực thụ xâm nhập vào cơ thể.
Vắc xin phải bảo đảm yêu cầu chỉ có tác dụng kích thích tạo miễn dịch bảo vệ và không được gây bệnh cũng như các tai biến, biến chứng do dùng vắc xin.
Tuy nhiên không được nhầm lẫn việc người đã từng nhiễm bệnh trước đó hoặc được tiêm vắc xin có nghĩa là chúng ta sẽ không bao giờ nhiễm lại bệnh, vì thực chất hệ miễn dịch của cơ thể bên cạnh “đội quân phản ứng nhanh” tiêu diệt địch ngay lập tức là các tế bào đại thực bào thì còn có “đội quân phản ứng lâu dài” có nhiệm vụ ghi nhớ mặt địch (tế bào lympho T và lympho B), sau này khi tiếp xúc với tác nhân gây bệnh thì hệ thống đã có thể sẵn sàng chống trả hiệu quả, vì vậy chúng ta vẫn có thể bị tái nhiễm nghĩa là vẫn tìm thấy vi rút xâm nhập vào cơ thể nhưng nếu không xuất hiện triệu chứng hoặc triệu chứng nhẹ hơn lần trước thì chính là hệ miễn dịch của bạn đã hoạt động hiệu quả.
LƯU Ý KHI TIÊM
Trong vòng 30 phút sau khi được tiêm phòng vắc xin covid-19 bạn cần phải ở lại tại cơ sở y tế để theo dõi các phản ứng có thể xảy ra. Một vài dấu hiệu thông thường sau khi tiêm vắc xin cho biết cơ thể bạn đang tạo ra miễn dịch phòng bệnh covid-19:
Sốt, mệt mỏi, đau đầu, ớn lạnh, đau cơ, đau khớp, ngứa, sưng đỏ tại chỗ tiêm, bồn chồn… Theo nguyên tắc chung, các tác dụng phụ xuất hiện phổ biến hơn sau liều tiêm thứ hai và người trẻ tuổi gặp nhiều tác dụng phụ hơn người lớn tuổi.
Sốc phản vệ với biểu hiện trên hơn 2 hệ cơ quan (ngứa, sưng môi lưỡi, khó thở; phát ban da, nổi mẩn đỏ, tím tái; nôn, tiêu chảy, đau quặn bụng; chóng mặt, mạch yếu, hạ huyết áp) là một trong những phản ứng nguy hiểm xảy ra trong vòng vài phút sau khi tiêm có thể gây tử vong nhanh chóng nếu không được chuẩn bị và xử trí kịp thời mặc dù chiếm tỉ lệ cực kì thấp, xảy ra ở 1/100000 người nhận vắc xin.
Vì vậy bạn cần phải chủ động theo dõi sức khỏe bản thân trong vòng 1 tuần đầu sau tiêm.
Với phác đồ tiêm 2 liều tiêm tiêu chuẩn, được chứng minh an toàn và hiệu quả trong việc ngăn ngừa COVID-19, vắc xin AstraZeneca đã được phê duyệt sử dụng khẩn cấp tại Việt Nam. Vắc xin phòng covid-19 của AstraZeneca là loại vaccine phòng SARS-CoV-2 được đồng phát triển bởi Đại học Oxford và Hãng dược nổi tiếng thế giới – AstraZeneca (Vương quốc Anh) có hiệu lực bảo vệ con người trước tác nhân gây bệnh COVID-19 lên đến 90%. Dựa trên kết quả nghiên cứu lâm sàng, hiệu lực của vắc xin đạt được 76% sau một liều đầu tiên, và hiệu lực bảo vệ này được duy trì đến liều thứ hai, nếu khoảng thời gian giữa hai liều từ 12 tuần trở lên, hiệu lực vắc xin tăng lên 82%.
Tại Việt Nam, Vắc xin phòng COVID-19 của AstraZeneca được chỉ định tiêm phòng cho những người từ 18 tuổi trở lên. Lịch tiêm gồm 2 mũi
Mũi 1: Lần đầu tiên tiêm.
Mũi 2: Sau mũi đầu tiên từ 4 – 12 tuần.
Ngoài ra Bộ Y tế đã phê duyệt nhập khẩu đối với các loại vắc xin khác như vắc xin Sputnik V của Nga và vắc xin của Công ty Sinopharm (Trung Quốc), mới đây nhất là vắc xin của Pfizer để có thể đảm bảo cung cấp kịp thời, đầy đủ số lượng cũng như đa dạng chủng loại vắc xin để phục vụ cho nhu cầu phòng chống dịch cấp bách, tạo điều kiện để mọi người dân có thể tiếp cận được vắc xin.
BIỆN PHÁP HẠN CHẾ LÂY NHIỄM
Cho đến nay thì việc thực hiện 5K và tiêm phòng vắc xin vẫn là chiến lược tối ưu được Bộ y tế khuyến cáo.
KHẨU TRANG: Đeo khẩu trang vải thường xuyên tại nơi công cộng, nơi tập trung đông người; đeo khẩu trang y tế tại các cơ sở y tế, khu cách ly.
KHỬ KHUẨN: Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng hoặc dung dịch sát khuẩn tay. Vệ sinh các bề mặt/ vật dụng thường xuyên tiếp xúc (tay nắm cửa, điện thoại, máy tính bảng, mặt bàn, ghế…). Giữ vệ sinh, lau rửa và để nhà cửa thông thoáng.
KHOẢNG CÁCH: Giữ khoảng cách khi tiếp xúc với người khác, tối thiểu 2 mét.
KHÔNG TỤ TẬP đông người.
KHAI BÁO Y TẾ: Thực hiện khai báo y tế trên App NCOVI; cài đặt ứng dụng BlueZone tại địa chỉ https://www.bluezone.gov.vn để được cảnh báo nguy cơ lây nhiễm COVID-19.
Nhiều nghiên cứu đã kết luận môi trường thông thoáng và nắng nóng từ ánh sáng mặt trời sẽ làm giảm mạnh khả năng hoạt động và giảm nguy cơ lan tràn lây nhiễm của hầu hết các chủng virus gây bệnh đường hô hấp. Có thể nói: “Mở cửa thông thoáng nơi ở và ánh nắng mặt trời là một trong những khắc tinh của virus gây bệnh hô hấp” để hạn chế môi trường trú ngụ và giảm mật độ của virus trong không khí nơi ở và sinh hoạt, nhằm tránh lây nhiễm các chủng virus hô hấp cho chính bạn và gia đình.
Niêm mạc mũi họng là cửa ngõ tấn công của virus Covid-19, vì vậy các biện pháp vệ sinh mũi, răng miệng chung mặc dù không đặc hiệu nhưng cũng nên được áp dụng để giữ cho mũi, họng trong trạng thái khỏe mạnh nhất, tránh viêm nhiễm ở khu vực này, không chỉ hạn chế lây nhiễm Covid-19 mà còn hạn chế lây nhiễm nhiều loại mầm bệnh khác.
Nên duy trì chế độ ăn uống hợp lý, đủ chất đinh dưỡng, bổ sung vitamin, khoáng chất, hoạt động thể dục thể thao để tăng sức đề kháng chung. Do chưa loại trừ khả năng lây qua thức ăn nên thực hiện “ăn chín uống sôi”. Tuyệt đối không ăn đồ ăn sống như tiết canh, thịt sống – đặc biệt là tiết canh, thịt sống của động vật hoang dã.
Tình hình dịch bệnh đang ngày càng diễn biến phức tạp đòi hỏi ý thức, trách nhiệm, sự chung tay của cả cộng đồng trong công cuộc phòng chống sự lây lan của vi rút để đảm bảo an toàn cho cả bản thân và gia đình bạn.
Nguồn tài liệu tham khảo:
Cdc.gov (centers for disease control and prevention)
Moh.gov.vn (cổng thông tin bộ y tế)
https://www.who.int/
DS. Trần Thị Hoài Vy
