THUỐC LÁ ĐIỆN TỬ CÓ AN TOÀN HƠN THUỐC LÁ ĐIỆN TỬ? NHỮNG LẦM TƯỞNG VỀ THUỐC LÁ ĐIỆN TỬ?
I. THUỐC LÁ ĐIỆN TỬ LÀ GÌ? THÀNH PHẦN CỦA THUỐC LÁ ĐIỆN TỬ
1. Thuốc lá điện tử là gì?
Thuốc lá điện tử rất phổ biến trong những năm trở lại đây, sản phẩm này còn có nhiều tên gọi khác như E-cigs, pod mod, vapes, là một thiết bị điện tử cầm tay sử dụng pin để làm nóng dung dịch phía trong, cho phép hít nicotin ở dạng hơi chứ không phải dạng khói
Cấu tạo gồm 2 phần là phần đầu lọc chứa thuốc và phần thân thay vì chứa thuốc lá là một thiết bị điện tử khi kích hoạt sẽ phun hỗn hợp hơi để đi qua đầu lọc hòa tan nicotine và chất tạo mùi thơm
Điều làm nên sức hấp dẫn của sản phẩm này chính là những chai tinh dầu tạo khói với đủ các mùi vị khác nhau
2. Thành phần của thuốc lá điện tử
- Nicotin: Là thành phần chính có trong các loại thuốc lá. Nicotine là một chất gây nghiện cao, gây tăng nhịp tim, co thắt mạch máu ở tim, tăng mạch và huyết áp. Nicotin còn ảnh hưởng đến sự phát triển và di căn của khối u và có khả năng thúc đẩy, hình thành các khối u
- Dung dịch tạo khói gồm: Nước, Propylen glycol, glycerin cùng ít nhất 60 hợp chất hóa học đã được tìm thấy và nhiều hợp chất khác có trong sol khí/khói tạo ra từ thuốc lá điện tử, các chất này khi bị đun nóng sẽ tạo thành các chất có khả năng kích ứng hô hấp và gây ung thư.
- Một số kim loại như chì, bạc, crom, nikel, formaldehyde có hàm lượng tương đương hoặc cao hơn so với thuốc lá thông thường.
- Để tạo nên mùi vị hấp dẫn, che giấu độ gắt của nicotin thu hút người sử dụng, đặc biệt là giới trẻ, các nhà sản xuất còn sử dụng rất nhiều loại hương liệu như bạc hà, cam táo chanh, khoảng 20.000 loại, trong đó nhiều loại chưa được đánh gía về mức độ an toàn cũng như mức độ gây hại đến sức khỏe.
Các nghiên cứu cho thấy nồng độ nicotin, hoá chất, và các chất gây ung thư trong sol khí thuốc lá điện tử thụ động vượt quá mức khuyến nghị của Tổ chức Y tế Thế giới.
II. TÁC HẠI CỦA THUỐC LÁ ĐIỆN TỬ ĐỐI VỚI SỨC KHỎE
1. Tác hại đến hô hấp
- Bệnh ‘phổi bỏng ngô’hay còn gọi là viêm tiểu phế quản tắc nghẽn
Một bệnh hiếm gặp được cho là do diacetyl, một trong các hóa chất tạo mùi hương trong khói thuốc lá điện tử có khả năng đi sâu vào phổi gây ra. Các biểu hiện thường gặp là ho, thở khò khè, đau ngực và thở nông.
- Bệnh viêm phổi lipoid
Là hậu quả của việc hít các hợp chất dầu có trong dung dịch điện tử. Các axit béo bám dính vào phổi và gây ra phản ứng viêm tại phổi. Các triệu chứng thường gặp là ho mạn tính, thở nông, ho ra máu hoặc đờm có máu.
- Hội chứng tổn thương phổi cấp do thuốc lá điện tử
Các triệu chứng thường gặp là khó thở, ho, đau ngực, sốt, ớn lạnh, tiêu chảy, buồn nôn và nôn, thở nhanh và nông.
- Suy giảm chức năng phổi
Kim loại được giải phóng từ khói thuốc lá điện tử, tùy mức độ tiếp xúc, có khả năng gây ra khó thở, kích ứng phế quản và phổi, kích ứng màng nhầy ở mắt và đường hô hấp trên.
Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính:
Sử dụng thuốc lá điện tử lâu dài có thể gây bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính. Triệu chứng thường gặp của bệnh là ho, khó thở kéo dài vì đường thở bị hẹp lại so với bình thường. Phổi tắc nghẽn mạn tính có thể gây ra tình trạng suy giảm hô hấp, hạn chế khả năng hoạt động hàng ngày, làm giảm chất lượng cuộc sống.
2. Tác hại đến tim mạch
Thuốc lá điện tử có thể dẫn đến rối loạn chức năng mạch máu, thậm chí là các rối loạn xảy ra trong thời gian ngắn sau khi sử dụng các sản phẩm này. Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc sử dụng ENDS có liên quan đến việc tăng nguy cơ xơ cứng mạch máu, huyết khối, xơ vữa động mạch, nhồi máu cơ tim, bệnh động mạch vành, tăng huyết áp và tiền sử đột quỵ.
3. Nguy cơ gây ung thư
Những bằng chứng gần đây chỉ ra rằng thuốc lá điện tử có nguy cơ gây ung thư. Sol khí sinh ra từ thuốc lá điện tử có thể tăng cường hoạt động các enzym gây ung thư, dẫn đến tổn thương DNA và ung thư sau khi hút trong thời gian dài. Không chỉ có sol khí, mà cả việc tiếp xúc với kim loại trong dung dịch thuốc lá điện tử cũng làm tăng nguy cơ ung thư.
Bằng chứng gần đây đã chỉ ra rằng END gây tổn thương DNA, làm tăng nguy cơ ung thư. Ngoài ra, việc sử dụng ENDS có thể làm tăng khả năng kháng hóa trị, tăng khả năng sống sót của tế bào ung thư và yêu cầu liều hóa trị cao hơn.
4. Bệnh lý về răng miệng
Đối với sức khỏe răng miệng, các nghiên cứu gần đây cho thấy những người sử dụng thuốc lá điện tử có nguy cơ mắc bệnh nướu răng, sâu răng, mất xương quanh răng, các bệnh nha chu khác, tổn thương niêm mạc miệng, nhiễm trùng cao hơn nhiều so với những người không bao giờ sử dụng.
5. Các nguy cơ sức khỏe khác
Thuốc lá điện tử có thể gây ra các triệu chứng tiêu hóa, phổ biến nhất là đau vùng thượng vị, buồn nôn và nôn, sau đó là tiêu chảy và xuất huyết tiêu hoá. Một số trường hợp viêm loét đại tràng đã được ghi nhận
Thiết bị điện tử có thể hỏng, lỗi và gây cháy nổ, thương tích, mất an toàn cho người sử dụng. Các chấn thương nghiêm trọng đã được ghi nhận như miệng, mặt, cổ mắt, mũi, xương hàm...
6. Ảnh hưởng của việc tiếp xúc thụ động với sol khí
- Bằng chứng cho thấy phơi nhiễm nicotine ở những người không sử dụng thuốc lá tiếp xúc với khói từ thuốc lá điện tử.
- Các triệu chứng thường gặp ở người tiếp xúc thụ động với thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng gồm khó thở, kích ứng mắt, nhức đầu, buồn nôn và đau họng hoặc kích thích họng.
- Hít phải các chất độc hại như nitrosamines, aldehydes, carbon monoxide... trong khói của thuốc lá điện tử cũng có nguy cơ mắc ung thư và tăng nguy cơ tim mạch, đột quỵ.
- Phụ nữ có thai: Phơi nhiễm nicotine tác động bất lợi cho sức khỏe bà mẹ và bào thai trong thời kì thai nghén, gây ra đẻ non, thai chết lưu, tăng nguy cơ mắc các bệnh lý tim mạch, gây hậu quả nghiêm trọng kéo dài đối với sự phát triển não bộ bào thai, hội chứng đột tử ở trẻ sơ sinh
- Trẻ em là đối tượng dễ bị ảnh hưởng nhất bởi khói thuốc lá điện tử. Bằng chứng cho thấy chỉ một lượng nhỏ khói thuốc lá điện tử cũng tác động tới sự phát triển của não bộ và phổi của trẻ em.
- Ngoài ra, việc thuốc lá điện tử không có mùi thuốc lá đặc trưng có thể làm người tiếp xúc thụ động chủ quan, giảm nhận thức về tác hại và làm tăng khả năng chịu đựng với sol khí này.
7. Ảnh hưởng lên thần kinh trung ương
- Nicotine làm cho người hút thuốc lá nhanh chóng bị nghiện thuốc lá (lệ thuộc vào nicotine) dù chỉ sau vài lần hút thuốc.
- Nicotine có thể vào não bộ từ 7 đến 10 giây sau khi hút thuốc lá điện tử, làm tăng lượng dopamine trong não và làm người hút thuốc cảm thấy sảng khoái. Khi đã bị nghiện thuốc lá, nếu thiếu thuốc lá hoặc dừng hút thuốc sẽ có biểu hiện thèm thuốc, cơ thể mệt mỏi, chán nản, hay cáu kỉnh. Để cai nghiện thuốc lá rất khó và mất nhiều thời gian và công sức.
- Làm trầm trọng hơn các triệu chứng trầm cảm và lo âu
- Kìm hãm sự phát triển của não bộ, ảnh hưởng đến khả năng ghi nhớ, tập trung, chú ý và học tập, do vậy đặc biệt tác động đến trẻ em.
III. THUỐC LÁ ĐIỆN TỬ CÓ AN TOÀN HƠN THUỐC LÁ THÔNG THƯỜNG HAY KHÔNG?
Không có sản phẩm thuốc lá nào là an toàn cho sức khỏe. Việc hút nicotine vào phổi thì dù thông qua thuốc lá điện tử hay thuốc thật vẫn gây nghiện và gây hại cho tim mạch như nhau.
Hơn nữa, hầu hết các loại thuốc lá điện tử trên thị trường hiện nay không được kiểm soát chất lượng, do đó những thông tin được in trên nhãn như thành phần hóa học trong thuốc lá điện tử không được xác minh thực tế.
Mặt khác, VAPE là thiết bị chạy bằng pin, vì vậy sẽ tìm ẩn các nguy cơ gây cháy nổ, bỏng, chấn thương, thậm chí là tử vong
Việc tuyên truyền thuốc lá nung nóng ít hóa chất độc hại hơn so với thuốc lá truyền thống sẽ gây hiểu nhầm cho người sử dụng về tác hại của thuốc lá điện tử
IV. THUỐC LÁ ĐIỆN TỬ CÓ GIÚP CAI NGHIỆN THUỐC LÁ HAY KHÔNG?
Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), trên thế giới chưa có bằng chứng về việc thuốc lá điện tử giúp cai nghiện thuốc lá thông thường. WHO cũng không xác nhận thuốc lá điện tử là một biện pháp hỗ trợ cai nghiện.
Mặt khác thì bằng chứng cho thấy người sử dụng thuốc lá điện tử lại bị tăng nguy cơ bắt đầu sử dụng thuốc lá thông thường
Những người trẻ chưa từng hút thuốc lá điếu thông thường nhưng sử dụng Thuốc lá điện tử có nguy cơ nghiện thuốc lá điếu thông thường cao gấp 2-3 lần so với những người chưa từng sử dụng thuốc lá điện tử
V. HƯỚNG DẪN CAI THUỐC LÁ ĐIỆN TỬ
Cai thuốc lá điện tử là một cách bảo vệ sức khỏe cho chính bạn và những người thân xung quanh. Tuy rằng, việc cai thuốc không hề đơn giản nhưng nếu có đủ sự quyết tâm, chắc chắn bạn sẽ cai thuốc thành công.
Trong thời gian đầu cai thuốc, bệnh nhân sẽ cảm thấy rất khó chịu, bứt rứt, hay buồn nôn và dễ cáu kỉnh, dễ bị đau đầu, thường xuyên cảm thấy đói, khó ngủ, không thể tập trung
- Uống nhiều nước: Đây là thói quen mà bạn nên duy trì mỗi ngày, đặc biệt là đối với những ai đang cai nghiện thuốc lá thường hay thuốc lá điện tử. Khi cơ thể được cung cấp đủ nước, sẽ cải thiện một số triệu chứng như đói, mệt, đau đầu và góp phần giảm cơn nghiện nicotine hiệu quả.
- Hạn chế thức quá khuya và cố gắng ngủ đủ giấc.
- Duy trì chế độ ăn lành mạnh, ưu tiên các loại hạt thô, các loại trái cây để giảm cảm giác thèm nicotin và tăng cường sức khỏe trong quá trình cai thuốc.
- Điều chỉnh tâm trạng: Khi cai thuốc, bạn sẽ rất dễ nóng giận vô cớ, thay đổi tâm trạng,... Do đó, hãy cố gắng kiểm soát tốt cảm xúc của mình để quá trình cai thuốc được hiệu quả và thuận lợi hơn.
- Sử dụng các loại nước súc miệng có tác động bằng cách làm thay đổi mùi vị của thuốc lá khi hút, giúp hỗ trợ từ bỏ thói quen hút thuốc
