1. Viêm mũi dị ứng là gì?
Viêm mũi dị ứng là tình trạng viêm bên trong mũi do tác nhân gây dị ứng như phấn hoa, bụi, nấm mốc hoặc vảy da từ một số loài động vật nhất định hoặc cũng có thể do ăn một số loại thức ăn gây dị ứng
2. Triệu chứng viêm mũi dị ứng
- Viêm mũi dị ứng thường gây ra các triệu chứng giống như cảm lạnh như hắt hơi, ngứa mũi, chảy nước mũi hoặc nghẹt mũi, chảy nước mắt…
- Các triệu chứng này bắt đầu ngay sau khi tiếp xúc với tác nhân gây dị ứng. Viêm mũi dị ứng được chia làm 2 loại dựa vào thời gian xuất hiện trong năm:
- Viêm mũi dị ứng theo mùa: Chỉ xảy ra trong vài tháng trong năm vào những mùa nhất định vì nhạy cảm với chất gây dị ứng theo mùa như phấn hoa, cỏ, nấm mốc
- Viêm mũi dị ứng quanh năm: Xảy ra hầu như quanh năm do mạt bụi nhà, vảy vật nuôi
3. Nguyên nhân gây viêm mũi dị ứng và yếu tố nguy cơ
- Viêm mũi dị ứng xảy ra khi người bệnh hít phải các hạt nhỏ của chất gây dị ứng như:
- Mạt bụi nhà
- Là loại côn trùng thuộc họ nhện sống nhờ ăn các mảnh da chết từ cơ thể con người, chúng có thể được tìm thấy trong nệm, tấm thảm, gối, giường, chúng thường xuất hiện quanh năm nhưng có xu hướng tăng vào mùa đông
- Phấn hoa và bào tử
- Hầu hết các cây thụ phấn từ đầu đến giữa mùa xuân hoặc cuối mùa xuân và đầu hè nên đây là các thời điểm dễ xảy ra viêm mũi dị ứng đối với những ai bị viêm mũi dị ứng theo mùa.
- Viêm mũi cũng có thể do các bào tử sinh ra từ nấm mốc
- Vật nuôi, thú cưng
- Lông chó mèo cũng là một trong những nguyên nhân gây nên viêm mũi dị ứng phổ biến nhất. Phản ứng dị ứng không phải do lông mà là vảy da chết và nước tiểu, nước bọt của chúng
- Chất gây dị ứng liên quan đến nghề nghiệp
- Một số người bị dị ảnh hưởng bởi các chất gây dị ứng có trong môi trường làm việc của họ như bụi gỗ, vải, bụi bột mì, cao su
- Yếu tố nguy cơ
- Viêm mũi dị ứng là tình trạng mãn tính thuộc về cơ địa có liên quan đến yếu tố di truyền, tiền sử gia đình có người thân bị dị ứng, hen suyễn…
- Ngoài ra yếu tố môi trường cũng đóng vai trò phát triển viêm mụi dị ứng. Các nghiên cứu chỉ ra những yếu tố có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh dị ứng của trẻ như lớn lên trong gia đình có người hút thuốc, hay tiếp xúc với mạt bụi, hoặc làm dụng kháng sinh từ khi còn nhỏ.
4. Biến chứng viêm mũi dị ứng
- Hầu hết viêm mũi dị ứng là nhẹ và có thể điều trị dễ dàng, hiệu quả. Nhưng đối với một số người các triệu chứng có thể nghiêm trọng và dai dẳng ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống
- Tắc hoặc chảy nước mũi có thể dẫn đến khó ngủ, buồn ngủ vào ban ngày, cáu kỉnh, khó tập trung
- Viêm mũi dị ứng cũng có thể làm nang lên tình trạng hen suyễn
- Tình trạng viêm liên quan đến viêm mũi dị ứng đôi khi cũng có thể dẫn đến các bệnh lý khác như polyp mũi, viêm xoang, viêm tai giữa…
5. Cách điều trị viêm mũi dị ứng
- Điều trị viêm mũi dị ứng phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng và mức độ ảnh hưởng đến các hoạt động hàng ngày của người bệnh.
Mục tiêu điều trị
- Viêm mũi dị ứng là bệnh lý mãn tính và không thể điều trị dứt điểm. Trong hầu hết các trường hợp, điều trị nhằm mục đích:
- Giảm nhanh các triệu chứng
- Hạn chế tác dụng phụ của thuốc
- Cải thiện chất lượng cuốc sống
Cách phòng ngừa
Giữ cho đường thở luôn thông thoáng
Một trong những cách đơn giản dễ thực hiện để hạn chế khởi phát viêm mũi dị ứng là thường xuyên làm sạch mũi họng bằng nước muối để loại bỏ chất nhầy bụi bẩn và các chất gây dị ứng.
Giữ vệ sinh nhà ở
Thường xuyên giặt giũ ga nệm, áo gối, lau chùi nhà cửa, diệt côn trùng, bọ gián, hạn chế vật nuôi vào phòng, tránh các thực phẩm gây dị ứng
Thuốc điều trị viêm mũi dị ứng
1. Thuốc kháng histamin H1
Thuốc kháng histamin H1 không kê đơn thế hệ mới dùng đường uống như loratadin, fexofenadin, certirizin…là những thuốc thông dụng nhất được dùng để làm giảm nhanh các triệu chứng của viêm mũi dị ứng mà ít gây tác dụng phụ buồn ngủ, khô miệng, táo bón so với thế hệ cũ như chlopheniramin, diphenhydramin…
2. Corticoid
Thuốc xịt mũi chứa corticoid như budesonid, fluticason là phương pháp điều trị hiệu quả nhất, an toàn cho cả người lớn, kể cả phụ nữ mang thai và trẻ em (trên 2 tuổi) nếu sử dụng đúng cách, đúng liều lượng vì thuốc cho tác động tại chỗ làm giảm phóng thích các chất trung gian hóa học gây viêm, giảm giãn mạch do đó làm giảm ngứa mũi, chảy nước mũi, ngạt mũi, không gây tác dụng phụ toàn thân trừ khi sử dụng quá liều. Thuốc có thời gian tác động chậm nhưng đạt hiệu quả điều trị cao
Lưu ý khi sử dụng
- Cần lắc kỹ trước khi xịt
- Hướng phần vòi xịt vào phía sâu bên trong mũi, không hướng vào vách ngăn mũi
- Các tác dụng phụ rất ít nhưng có thể gặp phải như mỏng vách ngăn, kích ứng mũi, chảy máu cám, đau họng
- Trong trường hợp các triệu chứng nghiêm trọng ảnh hưởng đến giấc ngủ, sinh hoạt nhưng không đáp ứng với thuốc kháng histamin hoặc xịt mũi dạng corticoid, corticoid dạng uống liều thấp có thể được kê đơn ngắn ngày để kiểm soát các triệu chứng.
Thuốc chống sung huyết mũi, giảm nghẹt mũi
- Các thuốc làm giảm nghẹt mũi dạng xịt hoặc nhỏ mũi như naphazolin, xylometazolin với tác động làm co mạch máu ở mũi, lảm giảm thoát dịch nên làm thông thoáng đường thở, giảm nghẹt mũi nhanh chóng
Lưu ý khi sử dụng
- Chỉ sử dụng thuốc 2-3 lần trên ngày và không kéo dài quá 5-7 ngày để tránh tình trạng bị “bật lại” làm nặng tình trạng nghẹt mũi nhiều hơn
- Thuốc có thể gây tác dụng phụ kích thích thần kinh trung ương, tăng huyết áp, rối loạn nhịp tim nên hạn chế dùng cho những người có bệnh lý về tim mạch
- Không sử dụng cho trẻ em dưới 2 tuổi vì thuốc không chỉ co mạch ở niêm mạc mũi mà còn có tác dụng co mạch toàn thân dẫn đến các tai biến như tím tái, suy hô hấp, có thể dẫn đến tử vong
Dược sỹ Trần Thị Hoài Vy - GMP
